Điều tốc cơ hay còn gọi là bộ điều chỉnh tốc độ motor hay bộ điều khiển motor là thiết bị cơ khí được thiết kế để giảm tốc độ quay của động cơ điện (motor điện), đồng thời điều chỉnh lực mô-men xoắn trong các hệ thống truyền động. Khi hộp giảm tốc (hộp số giảm tốc) kết hợp với động cơ điện (motor điện), chúng tạo thành động cơ giảm tốc (motor giảm tốc), giúp điều chỉnh linh hoạt và tối ưu hóa hiệu suất vận hành. Loại hộp giảm tốc này được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực công nghiệp.
Các loại điều tốc cơ phổ biến
Theo số cấp giảm tốc:
Điều tốc cơ 1 cấp: Điều tốc cơ loại 1 cấp là dạng đơn giản nhất trong các thiết bị điều chỉnh tốc độ, thích hợp với các ứng dụng không cần kiểm soát tốc độ chính xác cao. Ưu điểm chính là chi phí thấp, dễ thi công lắp đặt và bảo trì. Loại thiết bị này thường được dùng trong các máy móc đơn giản hoặc thiết bị dân dụng thông thường.
Điều tốc cơ 2 cấp: Loại điều tốc cơ 2 cấp có khả năng vận hành ở hai tốc độ khác nhau, giúp người dùng dễ dàng chọn chế độ phù hợp tùy theo nhu cầu. Thiết bị này thường thấy trong các loại máy có yêu cầu thay đổi tốc độ linh hoạt như máy mài, máy khoan. Điểm mạnh của dòng này là sự thích nghi tốt với nhiều mục đích sử dụng.
Điều tốc cơ 3 cấp: Với ba mức tốc độ vận hành, điều tốc cơ 3 cấp mang lại khả năng điều chỉnh tối đa cho người sử dụng. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các hệ thống máy móc công nghiệp phức tạp, nơi cần thay đổi tốc độ liên tục và chính xác. Ưu điểm vượt trội của loại 3 cấp là tối ưu hiệu suất làm việc và đáp ứng đa dạng các yêu cầu sản xuất.
Theo vị trí lắp đặt:
Ưu điểm nổi bật của điều tốc cơ
Bộ điều tốc cơ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhờ những ưu điểm nổi bật sau:
Cấu tạo điều tốc cơ
Bộ điều tốc cơ là thiết bị giúp ổn định tốc độ quay của động cơ bằng cách tự động điều chỉnh lượng nhiên liệu hoặc năng lượng truyền vào hệ thống. Cấu tạo của bộ điều tốc cơ gồm các bộ phận chính sau:- Quả văng ly tâm (Governor balls): Gồm hai hoặc nhiều quả nặng gắn trên tay đòn quay quanh trục chính. Khi tốc độ trục tăng, lực ly tâm làm các quả văng bung ra ngoài, tạo ra chuyển động điều khiển cần ga.
- Trục quay (Spindle/shaft): Là bộ phận truyền chuyển động từ động cơ đến hệ thống quả văng, giúp biến đổi tốc độ quay thành chuyển động ly tâm.
- Tay đòn và cơ cấu truyền động (Linkage system): Kết nối giữa quả văng và van điều tiết, truyền chuyển động cơ học để đóng/mở van theo thay đổi của tốc độ.
- Lò xo hồi (Return spring): Tạo lực đối kháng với lực ly tâm của quả văng, giúp cân bằng và duy trì tốc độ ổn định mong muốn.
- Van điều tiết hoặc cơ cấu ga (Throttle valve): Điều khiển lưu lượng nhiên liệu hoặc năng lượng đi vào động cơ. Khi tốc độ tăng, van tự động giảm nhiên liệu; khi tốc độ giảm, van mở rộng hơn.
Nguyên lý hoạt động điều tốc cơ
Bộ điều tốc cơ hoạt động dựa trên nguyên lý cân bằng giữa lực ly tâm và lực đàn hồi của lò xo để tự động điều chỉnh tốc độ động cơ.- Khi tốc độ động cơ tăng, trục quay nhanh hơn → lực ly tâm tác dụng lên các quả văng lớn hơn → các quả văng bung ra ngoài, kéo tay đòn lên → van điều tiết nhiên liệu (hoặc van ga) bị thu hẹp lại → lượng nhiên liệu vào động cơ giảm → tốc độ giảm về mức ổn định.
- Ngược lại, khi tốc độ động cơ giảm, lực ly tâm yếu đi → lò xo hồi kéo các quả văng vào gần trục → tay đòn hạ xuống → van điều tiết mở rộng → tăng lượng nhiên liệu vào → tốc độ động cơ tăng trở lại.
Phân loại điều tốc cơ
Theo số cấp giảm tốc:
Điều tốc cơ 1 cấp: Điều tốc cơ loại 1 cấp là dạng đơn giản nhất trong các thiết bị điều chỉnh tốc độ, thích hợp với các ứng dụng không cần kiểm soát tốc độ chính xác cao. Ưu điểm chính là chi phí thấp, dễ thi công lắp đặt và bảo trì. Loại thiết bị này thường được dùng trong các máy móc đơn giản hoặc thiết bị dân dụng thông thường.
Điều tốc cơ 2 cấp: Loại điều tốc cơ 2 cấp có khả năng vận hành ở hai tốc độ khác nhau, giúp người dùng dễ dàng chọn chế độ phù hợp tùy theo nhu cầu. Thiết bị này thường thấy trong các loại máy có yêu cầu thay đổi tốc độ linh hoạt như máy mài, máy khoan. Điểm mạnh của dòng này là sự thích nghi tốt với nhiều mục đích sử dụng.
Điều tốc cơ 3 cấp: Với ba mức tốc độ vận hành, điều tốc cơ 3 cấp mang lại khả năng điều chỉnh tối đa cho người sử dụng. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các hệ thống máy móc công nghiệp phức tạp, nơi cần thay đổi tốc độ liên tục và chính xác. Ưu điểm vượt trội của loại 3 cấp là tối ưu hiệu suất làm việc và đáp ứng đa dạng các yêu cầu sản xuất.
Theo vị trí lắp đặt:
- Điều tốc gắn trực tiếp trên trục động cơ: Nhận chuyển động trực tiếp từ trục khuỷu hoặc trục ra của động cơ, phản ứng nhanh, dùng trong máy phát điện, máy nông nghiệp.
- Điều tốc gắn ngoài (tách rời): Lắp qua dây curoa hoặc truyền động trung gian, phù hợp cho các hệ thống máy lớn, hộp giảm tốc hoặc động cơ công nghiệp cần điều chỉnh linh hoạt.
Ưu điểm điều tốc cơ
Bộ điều tốc cơ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhờ những ưu điểm nổi bật sau:
- Cấu tạo đơn giản, dễ sử dụng: Thiết kế cơ học thuần túy, không cần hệ thống điện tử phức tạp, giúp việc vận hành và bảo trì trở nên dễ dàng.
- Độ tin cậy cao: Do hoạt động dựa trên nguyên lý cơ học (ly tâm, quán tính…), điều tốc cơ ít bị ảnh hưởng bởi điều kiện môi trường như bụi bẩn, nhiệt độ hay độ ẩm cao.
- Phản ứng nhanh và ổn định: Khi tốc độ động cơ thay đổi, hệ thống tự động điều chỉnh giúp duy trì tốc độ ổn định, đặc biệt hữu ích trong các máy phát điện, máy nông nghiệp, máy công nghiệp.
- Chi phí đầu tư thấp: So với các loại điều tốc điện tử hay thủy lực, điều tốc cơ có giá thành rẻ hơn, phù hợp với nhiều quy mô sản xuất.
- Tuổi thọ cao, dễ thay thế linh kiện: Với vật liệu cơ khí bền bỉ và khả năng chịu tải tốt, điều tốc cơ có tuổi thọ lâu dài, linh kiện dễ tìm và dễ sửa chữa.
Ứng dụng điều tốc cơ
Bộ điều tốc cơ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực nhờ khả năng kiểm soát và ổn định tốc độ chính xác. Dưới đây là những ứng dụng phổ biến nhất:- Máy phát điện: Điều tốc cơ giúp giữ tốc độ quay của động cơ ổn định, đảm bảo tần số điện ra không dao động, giúp máy phát hoạt động hiệu quả và an toàn.
- Động cơ đốt trong và máy nông nghiệp: Ứng dụng trên máy kéo, máy xới đất, máy gặt… để tự động điều chỉnh tốc độ động cơ theo tải, giúp tiết kiệm nhiên liệu và tăng độ bền cho thiết bị.
- Hệ thống băng tải và máy công nghiệp: Giúp duy trì tốc độ vận hành ổn định, tránh hiện tượng quá tải hoặc thay đổi tốc độ đột ngột gây ảnh hưởng đến dây chuyền sản xuất.
- Máy nén khí và bơm nước công nghiệp: Điều tốc cơ giúp kiểm soát lưu lượng ổn định, tiết kiệm năng lượng và hạn chế hao mòn các chi tiết quay.
- Ứng dụng trong hộp giảm tốc và motor điện: Khi kết hợp cùng hộp giảm tốc, điều tốc cơ giúp tinh chỉnh tốc độ đầu ra phù hợp với yêu cầu vận hành, tăng hiệu suất làm việc và tuổi thọ cho toàn bộ hệ thống.
Bảng giá điều tốc cơ mới nhất 11/2025 tại Thành Thái Motor
| STT | Sản phẩm | Giá | Thông số |
|---|---|---|---|
| 1 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 0.37kW 0.5Hp | Từ 2.400.000₫ | 1 pha, 3 pha, 0.37kW – 0.5Hp, 220/380V |
| 2 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 0.8kW 1Hp | Từ 3.100.000₫ | 1 pha, 3 pha, 0.8kW – 1Hp, 220/380V |
| 3 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 1.5kW 2Hp | Từ 4.100.000₫ | 1 pha, 3 pha, 1.5kW – 2Hp, 220/380V |
| 4 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 1.1kW 1.5Hp | Từ 4.100.000₫ | 1 pha, 3 pha, 1.1kW – 1.5Hp, 220/380V |
| 5 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 3.7kW 5Hp | Từ 7.500.000₫ | 1 pha, 3 pha, 3.7kW – 5Hp, 380/660V |
| 6 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 2.2kW 3Hp | Từ 7.500.000₫ | 1 pha, 3 pha, 2.2kW – 3Hp, 220/380V |
| 7 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 3kW 4Hp | Từ 7.500.000₫ | 1 pha, 3 pha, 3kW – 4Hp, 220/380V |
| 8 | Bộ điều chỉnh tốc độ Motor 5.5kW 7.5Hp | Từ 16.000.000₫ | 3 pha, 5.5kW – 7.5Hp, 380/660V |